Հղում 1

Հղում 2

Հղում 3

Հղում 4

Հղում 5

Հղում 6

Հղում 7

Հղում 8

Հղում 9

1․ Գրի՛ր տրված բայերի ժամանակը, թիվը , դենքը։
Օրինակ՝ գրում եմ- եզակի թիվ, առաջին դեմք, ներկա ժամանակ

Կգնամ, ժպտում էր, վազելու է, տխրել էր, նկարում ենք, ուտում էին, քաղել եմ, հավաքել են, կծանոթանամ, սիրում է, վախենում էինք, մոռաց ել ես, գլորում էիր, հաշտվել ենք, վճռել  էիր, Ննջել էր, նիրհում է, կողոպտել էիր, թալանել էին, հանդգնելու ես, համարձակվել են, կմտածեմ,  խորհելու են, ենթարկվում է, հնազանդվելու եք, մարտնչում էին, պարքարելու ես։

1․ Կգնամ – եզակի թիվ, առաջին դեմք, ապառնի ժամանակ
2․ Ժպտում էր – եզակի թիվ, երրորդ դեմք, անցյալ
3․ Վազելու է – եզակի թիվ, երրորդ դեմք, ապառնի ժամանակ
4․ Տխրել էր – եզակի թիվ, երրորդ դեմք, անցյալ
5․ Նկարում ենք – հոգնակի թիվ, առաջին դեմք, ներկա ժամանակ
6․ Ուտում էին – հոգնակի թիվ, երրորդ դեմք, անցյալ
7․ Քաղել եմ – եզակի թիվ, առաջին դեմք, անցյալ
8․ Հավաքել են – հոգնակի թիվ, երրորդ դեմք, անցյալ
9․ Կծանոթանամ – եզակի թիվ, առաջին դեմք, ապառնի ժամանակ
10․ Սիրում է – եզակի թիվ, երրորդ դեմք, ներկա ժամանակ
11․ Վախենում էինք – հոգնակի թիվ, առաջին դեմք, անցյալ
12․ Մոռացել ես – եզակի թիվ, առաջին դեմք, անցյալ
13․ Գլորում էիր – եզակի թիվ, երկրորդ դեմք, անցյալ
14․ Հաշտվել ենք – հոգնակի թիվ, առաջին դեմք, անցյալ
15․ Վճռել էիր – եզակի թիվ, երկրորդ դեմք, անցյալ
16․ Ննջել էր – եզակի թիվ, երրորդ դեմք, անցյալ
17․ Նիրհում է – եզակի թիվ, երրորդ դեմք, ներկա ժամանակ
18․ Կողոպտել էիր – եզակի թիվ, երկրորդ դեմք, անցյալ
19․ Թալանել էին – հոգնակի թիվ, երրորդ դեմք, անցյալ
20․ Հանդգնելու ես – եզակի թիվ, երկրորդ դեմք, ապառնի ժամանակ
21․ Համարձակվել են – հոգնակի թիվ, երրորդ դեմք, անցյալ
22․ Կմտածեմ – եզակի թիվ, առաջին դեմք, ապառնի ժամանակ
23․ Խորհելու են – հոգնակի թիվ, երրորդ դեմք, ապառնի ժամանակ
24․ Ենթարկվում է – եզակի թիվ, երրորդ դեմք, ներկա ժամանակ
25․ Հնազանդվելու եք – հոգնակի թիվ, երկրորդ դեմք, ապառնի ժամանակ
26․ Մարտնչում էին – հոգնակի թիվ, երրորդ դեմք, անցյալ
27․ Պայքարելու ես – եզակի թիվ, երկրորդ դեմք, ապառնի ժամանակ

2․Կարդա՛ հատվածը, դուրդ գրի՛ր բայերը, վերականգնի՛ր բայերի ուղիղ ձևերը։

Օրինակ՝ բանտարկեց- բանտարկել,    կանչեց-կանչել

Պարսից  Շապուհ արքան, խաբեությամբ Տիզբոն հրավիրելով Արշակ  Երկրորդին, շղթայակապ բանտարկեց Անհուշ բերդում։ Հետո ատյան կանչեց հայոց սպարապետ Վասակ Մամիկոնյանին նրան ևս իբր դատելու, այնուհետև մահվան դատապարտելու նպատակով։ Տեսնելով Վասակին անձով փոքրիկ (սպարապետը միջահասակ ցածր փոքրամարմին տղամարդ էր)՝ Շապուհը՝ այդ գոռոզ ու նենգամիտ բռնակալը. արհամարհանքով ոտքից գլուխ զննելով նրան, հարցրեց.

 — Այդ դո՞ւ էիր, ամբարիշտ մարդ, այդքան տարի կոտորում պարսիկներին. Վասակը, որ թրծված էր բազում մարտերում, որոնցից անընդհատ հաղթանակներով էր դուրս եկել, ամբարտավան արքային այդօրինակ համարձակության համար սրախողխող կաներ կռվի դաշտում։ Բայդ այժմ շղթաների մեջ անզոր գտնվելով սրով պատժելու լկտի ամբաստանողին հպարտ ու ձիգ կեցվածք ընդունեց և ասաց.

— Այո՜, ես էի։ Ավելի վրդովվելով Շապուհը հոխորտաց.

 — Աղվես, աղվեսի մահով սպանել կտամ քեզ։

 — Մինչև օրս առյուծ էի, այժմ աղվե՞ս։ Լսիր, ուխտաղրուժ Շապուհ, ես այն անհաղթ հսկան եմ,  որի մեկ ոտքը մի լեռան վրա էր, մյուս ոտքը մի այլ լեռան։ Երբ աջ ոտքիս վրա էի հենվում, աջ լեռն էր խորտակվում, ձախի վրա հենվելիս ձախակողմյան լեռն էի կործանվում.– խրոխտաբար պատասխանեց Վասակը։

 — Ասա՜, որո՞նք էին այդ լեռները։

— Առաջինը դու էիր, երկրորդը՝ հունաց թագավորը։ Ատյանում հավաքվածներն ապշեցին. իսկ Շապուհը գովեց Վասակի համարձակությունը՝ միաժամանակ տալով նրան մորթազերծ անելու հրաման։

1․ բանտարկեց – բանտարկել
2․ կանչեց – կանչել
3․ դատելու – դատել
4․ դատապարտելու – դատապարտել
5․ տեսնելով – տեսնել
6․ զննելով – զննել
7․ հարցրեց – հարցնել
8․ կոտորում – կոտորել
9․ եղել – լինել
10․ կներ – կնել
11․ գտնվելով – գտնվել
12․ պատժելու – պատժել
13․ ընդունեց – ընդունել
14․ ասաց – ասել
15․ հոխորտաց – հոխորտալ
16․ սպանել – սպանել
17․ լսիր – լսել
18․ էի – լինել
19․ էր – լինել
20․ խորտակվում – խորտակվել
21․ հենվելիս – հենվել
22․ կործանվում – կործանվել
23․ պատասխանեց – պատասխանել
24․ ասա – ասել
25․ էին – լինել
26․ ապշեցին – ապշել
27․ գովեց – գովել
28․ տալով – տալ
29․ մորթազերծ անելու – մորթազերծ անել

3․ Շարունակի՛ր պատմությունը 10-12 նախադասությամբ։

 «Զվարթնոց» օդանավակայանում տարօրինակ իրարանցում էր։ Հավաքվել էին հրշեջ և շտապօգնության մեքենաները։ Պարզվեց, որ կես ժամ առաջ Մոսկվայից Երևան ժամանող ինքնաթիռից հայտնել էին

որ շարժիչներից մեկում անսպասելի անսարքություն է առաջացել։ Օդաչուները անմիջապես կապ են հաստատել օդանավակայանի կառավարման աշտարակի հետ և արտակարգ վայրէջքի թույլտվություն ստացել։

Տագնապի ազդանշանը լսելով՝ հրշեջները և բժիշկները շտապել էին տեղում սպասելու։ Տասնյակ ուղևորների ընտանիքի անդամները անհանգիստ հայացքներով նայում էին երկնքին՝ սպասելով ինքնաթիռի հայտնվելուն։

Վերջապես, հեռվում երևաց ինքնաթիռը։ Այն սահուն իջնում էր, սակայն հանկարծ մի թևը ցնցվեց։ Սրտերը կծկվեցին։ Մեքենաները մոտեցան վայրէջքի ուղու եզրին՝ պատրաստ ցանկացած իրավիճակի։

Օդաչուն վարպետորեն ուղղեց ինքնաթիռը և հաջողությամբ վայրէջք կատարեց։ Ուղևորները խորը շունչ քաշեցին, ոմանք նույնիսկ սկսեցին ծափահարել։

Երբ դռները բացվեցին, օդանավակայանի անձնակազմն ու բժիշկները մոտեցան՝ ստուգելու, թե արդյոք որևէ մեկը վնասվել է։ Բարեբախտաբար, բոլորն անվնաս էին, միայն մի քանի ուղևոր լարվածությունից թեթև ուշագնաց էին եղել։

Հետո պարզվեց, որ անսարքությունը կապված էր տեխնիկական մանր խնդրի հետ, որը հնարավոր էր շտկել տեղում։ Օդաչուներն ու անձնակազմը հերոսներ համարվեցին՝ ցուցաբերած խիզախության և սառնասրտության համար։

Օդանավակայանի սպասասրահում մարդկանց ուրախության ձայները լցվեցին օդը, և բոլորը շտապում էին գրկել իրենց հարազատներին։

Կարդա՛ Ջանի Ռոդարիի Փոխեցին  գլուխները  հեքիաթը, փորձիր պատմել։

Fred: Hi Vazgen. How’s it going?
Vazgen: Oh, hi Fred. Fine, thanks. How are you?
Fred: Yeah, I’m good. Listen, it’s Alex’s birthday next week and we’re going to have a surprise celebration this weekend. Do you want to come with us?
Vazgen: Yeah, that would be great. What are you going to do?
Fred: Well … I’m not sure … have you got any ideas?
Vazgen: Mmm … how about going to the library?
Fred: No, Alex doesn’t like reading books.?
Vazgen: How abaut going to swimming.
Fred: No, many of my friends don’t like to swim.
Vazgen: Let’s go toplay football
Fred: Mmm, no … Alex doesn’t like football.
Vazgen: Well … what does he like?
Fred: Well … he likes computer games … What about going to the comtuer club ?
Vazgen: Yeah! That’s a great idea. Everyone likes computer games.
Fred: OK.
Vazgen: When shall we go?
Fred: How about tomorrow morning?
Makayla: All right. Where shall we meet?
Fred: Let’s meet in front of the computer club.
Makayla: OK. What time shall we meet?
Fred: Erm … 4 o’clock?
Makayla: OK, that sounds great! So, tomorrow morning, in front of the computer club.
Fred: Yeah, it’s a plan! I’ll tell the others.
Makayla: Cool!

243. Տրված գոյականներից բայեր (ի՞նչ անել կամ ի՞նչ լինել հարցին պատասխանող բառեր) կազմի՛ր։

ա) ամպ-ամպել, ծաղիկ-ծաղկել, վար-վարել, կար-կարել, երգ-երգել, ժողով-ժողովել, օճառ-օճառել:

բ) գող-գողանալ, վախ-վախենալ, քար-քարանալ, մահ-մահանալ, մանուկ-մանկանալ, էջ(իջ)-իջնել, մայր-մայրանալ:

244. Տրված ածականներից բայեր (ի՞նչ անել կամ ի՞նչ լինել հարցին պատասխանող բառեր) կազմի՝ր և բայ կազմող մասնիկներն ընդգծի՝ր:

Գեղեցիկ-գեղեցկանալ, հպարտ-հպարտանալ, տգեղ-տգեղանալ, մեծ-մեծանալ, փոքր-փոքրանալ, չար-չարանալ, չոր-չորանալ, թարմ-թարմանալ, խոնավ-խոնավանալ, սև-սևանալ, բարձր-բարձրանալ, մանր-մանրանալ, ճերմակ-ճերմակել, դալուկ-դալկանալ, ծանր-ծանրանալ

245. Տրված բառերից գոյականներ և բայեր կազմի՛ր: Արմատների գրությունն ինչպե՞ս փոխվեց:
Օրինակ՝
թը՜շշ – թշշոց – թշշալ:

Բը՜զզ-բզզոց, բզզալ, դը՜ռռ-դռռոց, դռռալ, չրը՜խկ-չըրխկոց, չրխկալ, խը՜շշ-խշշոց, խշշալ, ծի՜վ-ծվծվոց, ծվծվալ,տը՜զզ-տզզտզոց, տզզզալ, կը՜ռռ-կռռկռալ, թը՜խկ-թխկաց, մը՜ռռ-մռռռալ, մռռմռոց:

246.  Գործողության հատկանիշ ցույց տվող տրված բառերից (թվականներից և մակբայերից) բայեր կազմի՛ր և բայ կազմող մասնիկներն ընդգծի՛ր: Ստացված այն բառերը, որոնց չես հանդիպել, փորձի՛ր բացատրել:
ուշ, շտապ, մոտ, մերձ, հեռու, դանդաղ, հաճախ, կրկի

ուշ-ուշանալ, շտապ-շտապել, մոտ-մոտիկանալ, մերձ-մերձենալ, հեռու-հեռվանալ,  դանդաղ-դանդաղանալ, հաճախ-հաճախանալ, կըրկին-կրկնական։
247. Տրված արմատներով բայեր կազմի՛ր և բայ կազմող մասնիկներն ընդգծի՛ր:

            Նստ, սահ, վազ, կարդ, խաղ, տես, հաս, հագ, փախ, սառ, թիռ:

        Նստել, սահել, վազել, կարդ, խաղալ, տեսնել, հասնել, հագնել, փախնել, սառել, թռնել:

248. Պարզի՛ր, թե Ա և Բ բառախմբերն ի՞նչ սկզբունքով են կազմված: Այդ բառախմբերը լրացրո՛ւ։

            Ա. Գրել, հրել, վազել, քայլել, սուլել, սիրել, ատել, փախչել, թռչել, տեսնել, հասնել: բայերի վերջավորությունը ել-ն է։
            Բ. Խաղալ, կարդալ, դողալ, սողալ, աղալ, բարկանալ, ուրախանալ, կամենալ, վախենալ: բայերի վերջավորությունը ալ-ն է։

249. Ըստ նախորդ վարժության՝ բայերը բաժանի՛ր երկու խմբի և այդ խմբերն անվանի՛ր:

Սիրել, ատել, բարկանալ, ուրախանալ, կամենալ, վախենալ-դրանք։ զգայական բայեր

Գրել, հրել վազել, քայլել, սուլել, փախչել, թռչել, տեսնել, հասնել, Խաղալ, կարդալ, դողալ, սողալ, աղալ-գործողություն։ կատարելու բայեր

5.Մարինեն, Աննան ու Նարինեն աշխատում են մանկապարտեզում: Երկուշաբթիից ուրբաթ յուրաքանչյուր օր աշխատանքի գնում են նրանցից  երկուսը: Մեկ շաբաթվա ընթացքում Մարինեն աշխատում է 3 օր, Աննան՝ 4 օր: Քանի՞ օր է աշխատում Նարինեն մեկ շաբաթվա ընթացքում:

3 օր

6.Ռուբենը գրում է բոլոր այն թվերը, որոնք բավարարում են հետևյալ պայմաններին. դրանց առաջին թվանշանը 1 է, յուրաքանչյուր հաջորդ թվանշան նախորդից մեծ է կամ հավասար դրան, և բոլոր թվանշանների գումարը 5 է: Քանի՞ թիվ է գրել Ռուբենը:

5 թիվ

7. Կարինեն ուներ լուցկու 36 հատիկ։ Օգտագործելով բոլոր լուցկիները՝ նա կառուցեց մեկ եռանկյուն  և մեկ քառակուսի։ Եռանկյան յուրաքանչյուր կողմում կար լուցկու 6 հատիկ։ Քանի՞  լուցկու հատիկ կար քառակուսու յուրաքանչյուր կողմում։

18:4=4․5
Մնացած 18 լուցկիների քանակով հնարավոր չէ լիարժեք քառակուսի հավաքել։

8. Երեկույթին մասնակցում էին 4 տղա և 4 աղջիկ: Տղաները պարում էին միայն աղջիկների հետ, իսկ աղջիները` միայն տղաների: Երեկույթի ավարտին բոլորին հարցրեցինք, թե նրանցից յուրաքանչյուրը քանի՞ պարազույգ է ունեցել: Տղաները պատասխանեցին` 3, 1, 2, 2: Աղջիկներից երեքն ասացին` 2, 2, 1: Ի՞նչ թիվ նշեց չորրորդ աղջիկը:

3

9.Փողոցի հետիոտնային  անցումը կազմված է իրար հաջորդող սպիտակ և սև շերտերից, յուրաքանչյուրը՝ 50 սմ լայնությամբ։ Այն սկսվում և վերջանում է սպիտակ շերտերով։ Անցումն ունի 10 սպիտակ շերտ։ Քանի՞  սանտիմետր է ճանապարհի լայնությունը:

950 սմ

10.Մեր փողոցում կա 17 տուն։ Ես ապրում եմ փողոցի՝ զույգ համարակալումով մայթի վերջին տանը, և իմ տան համարը 12- ն է։ Զարմիկս ապրում է կենտ համարակալումով մայթի վերջին տանը։ Ո՞րն է նրա տան համարը։

21-ը

11.Կատուն 3 օրում բռնեց 12 մուկ։ Յուրաքանչյուր հաջորդ օրվա ընթացքում նա բռնում էր ավելի շատ մուկ, քան նախորդ օրը։ Երրորդ օրը նա բռնեց ավելի քիչ մուկ, քան նախորդ  երկու օրերին միասին։ Քանի՞ մուկ  բռնեց կատուն երրորդ օրը։

5 մուկ

12. Բաբկենը մտքում պահեց մի թիվ, բաժանեց այն 7- ի, ստացվածին գումարեց 7 և վերջապես ստացված արդյունքը բազմապատկեց 7-ով։ Այդպես նա ստացավ 777։ Ո՞ր թիվն էր մտապահել Բաբկենը:

728

13.Սանդուղքն ունի 21 աստիճան։ Աշոտը և Միքայելը հաշվում են աստիճանները՝ մեկը շարժվելով վերևից ներքև, մյուսը՝ ներքևից վերև։ Նրանք հանդիպեցին Աշոտի հաշվարկով 10-րդ աստիճանի վրա։ Միքայելի հաշվարկով ո՞ր աստիճանի վրա նրանք հանդիպեցին։

12-րդ աստիճանի վրա

14.18 քարտի վրա գրված է ճիշտ մեկ թիվ՝ 4 կամ 5։ Բոլոր քարտերի վրա գրված թվերի գումարը բաժանվում է 17-ի։ Քանի՞ քարտի վրա է գրված 4 թիվը։

5 քարտի վրա

5․ Թթենու վրա կար 14 ծիտ, իսկ ծիրանենու վրա մի քանի ծիտ:  Երբ թթենուց  2  ծիտ թռավ ծիրանենու վրա,  ծիտիկների  քանակը  հավասարվեց:  Քանի՞ ծիտ կար ծիրանենու վրա։

10 ծիտ

6.Մայրիկը գնեց  12  կոնֆետ: Նենսին կերավ դրանց կեսը, Սոֆին կերավ երեք կոնֆետ, իսկ Մարին` մնացածը: Քանի՞ կոնֆետ  կերավ Մարին։

3 կոնֆետ

7.Գրապահարանի դարակում 23 գիրք կար։ Արեգը որոշեց վերցնել Ջ․Ռոդարիի «Հեքիաթներ հեռախոսով» գիրքը։ Անին հուշեց նրան, որ գիրքը վերջից հաշված ութերորդն է։ Սկզբից հաշված ո՞րերորդ գիրքը պետք է վերցնի Արեգը:

16-րդ գիրքը

8.Այսօր` մարտի 26-ն է՝ չորեքշաբթի: 10 օրից շաբաթվա ի՞նչ օր կլինի:

շաբաթ

9.Յոթ հարկանի շենքի առաջին հարկում ապրում է 2 հոգի։ Յուրաքանչյուր հաջորդ հարկի բնակիչների թիվը ավելանում է 2-ով։ Քանի՞ բնակիչ ունի այդ շենքը։

14 բնակիչ

10.Ճամփորդության ժամանակ Ալեքսան, Եվան, Տիգրանը որոշեցին լուսանկարվել։ Եվան  և Տիգրանը  ցանկանում էին կանգնել կողք կողքի։ Քանի՞ եղանակով կարող են կանգնել  ճամփորդ ընկերները լուսանկարվելու համար։

2 անգամ

11.Սեբաստացի սովորողները ծաղիկներ տնկեցին իրարից 2 ոտնաչափ հեռավորությամբ։ Ստացվեց 14 ոտնաչափ երկարությամբ շարք։  Քանի՞ ծաղիկ  տնկեցին սովորողները:

7 ծաղիկ

12.Նապաստակների թաթերի քանակը 12-ով շատ է նրանց պոչերի քանակից: Քանի՞ նապաստակ կա:

6 նապաստակ

13.Ծաղկամանում կան ծաղիկներ։ Բացի երկու հատից, մնացածը վարդ է, բացի երկու հատից մնացածը երիցուկ է, բացի երկու հատից մնացածը կակաչ է։ Քանի՞ ծաղիկ կա ծաղկամանում։

6 ծաղիկ

14.Սովորողները մայրիկների համար պատրաստեցին շոկոլադ: 20 տուփերից յուրաքանչյուրում տեղավորեցին 3-ական շոկոլադ, այնուհետև ավելացած 5-ը կերան։ Ընդամենը քանի՞ շոկոլադ էին պատրաստել սովորողները։

65 շոկոլադ

Հայ Ճարտարապետությունը

Հայ մշակույթի պատմության մեջ իր ուրույն տեղն ունի ճարտարապետությունը։ Հայաստանը հաճախ են անվանում բացօթյա թանգարան, որտեղ ամենուրեք կարելի է տեսնել տարբեր
դարերում ստեղծված ճարտարապետական հուշարձաններ։ Այս կամ այն կառույցի վրա աշխատող վարպետների ղեկավարը ճարտարապետն էր։ Նա ոչ միայն անմիջականորեն վերահսկում էր շինարարական աշխատանքը, այլև պետք է կազմեր կառույցի կարևոր հատվածների մանրակերտը։ Ճարտարապետի ցուցումով էր տեղադրվում ամեն մի
հանգույց, ամեն մի զարդանախշ։
Միջնադարի հայ նշանավոր ճարտարապետներ էին Մանուելը, Տրդատը, Մոմիկը և ուրիշներ։

Մանուել, Տրդատ, Մոմիկ

Մանուելը Վասպուրականի Արծրունյաց թագավորական տան գլխավոր ճարտարապետ-քանդակագործն էր։ 10-րդ դարի սկզբին, Գագիկ Արծրունի թագավորի օրոք, Ոստան և Աղթամար քաղաքներում նա կառուցում է նավահանգիստներ և պալատներ, տաճարներ ու զբոսավայրեր։ Ոստան քաղաքում նա հիմնադրում է մի շքեղ պալատ, որն ուներ ընդարձակ, նկարազարդ և լուսավոր դահլիճներ, բազմաթիվ սենյակներ, որոնցից հիանալի տեսարաններ էին բացվում։ Մի ընդարձակ պալատ էլ Մանուելը կառուցում է Աղթամարում։ Պալատից քիչ հեռու Սուրբ Խաչ հրաշալի եկեղեցին էր, որը կանգուն է մնացել մինչև մեր օրերը։ Տաճարի պատերը քանդակված են հրաշալի զարդանախշերով: Աղթամարի տաճարի կառուցումից տասնամյակներ անց Հայաստանի հյուսիսում` Բագրատունյաց Անի մայրաքաղաքում,
հռչակվեց մեկ ուրիշ մեծ վարպետի` Տրդատ ճարտարապետի անունը։ Տրդատի անունը հայտնի էր ոչ միայն Հայաստանում, այլև նրա սահմաններից դուրս։

Տրդատն առաջին շենքը կառուցել է Արգինայում: Այդ վայրը 965 թվականին դարձել էր Հայոց եկեղեցու կաթողիկոսանիստը: Դրանից շատ կարճ ժամանակ անց, Հայոց նորընտիր կաթողիկոս Խաչիկ Ա Արշարունին որոշում է նոր աթոռանիստի համար այդ վայրում հիմնել մեծ եկեղեցի, որի կառուցումն էլ հանձնարարում է Տրդատ Ճարտարապետին: Այդ եկեղեցուց այսօր, ցավոք, պահպանվել են հյուսիսային պատը և արևմտյանից մեկ հատվածը: Այս պատճառով այսօր հնարավոր չէ հստակ նկարագրել այդ եկեղեցու արտաքին տեսքը, սակայն տեղեկություններ է հաղորդում պարսիկ պատմիչ Մովլանա Իդրիսը, ով Շահ-Իսմայիլի զորքերի հետ հասել էր այստեղ, և իր մատյանում անչափ հիացմունքով է խոսում շինության մասին: Դրանից հետո Տրդատ ճարտարապետը նոր հանձնարարություն է ստանում արքա Սմբատ Բ Տիեզերակալից (977-989 թթ.): Անիում պետք է կառուցվեր մեծ չափերով մի եկեղեցի, որը նվիրվելու էր Քրիստոսի ծննդյան 1000-ամյակին: Դա Անիի հռչակավոր Մայր Տաճարն էր, որ հետագայում հայտնի է դառնում իր հոյակերտ ճարտարապետությամբ: Սակայն Սմբատ արքան տեսնում է միայն Տրդատի գցած հիմքը: Արքայի մահվան պատճառով տաճարի կառուցման աշխատանքները մեկառժամանակ դադարեցվում են:

Մայր տաճարի կառուցման ժամանակավոր դադարը Տրդատն օգտագործում է Բյուզանդիայի մայրաքաղաք Կոստանդնուպոլիս մեկնելու համար, որտեղ նրան հրավիրել էին վերականգնելու կայսրության գլխավոր եկեղեցու՝ հայտնի Սուրբ Սոֆիայի տաճարի գմբեթը:

Տրդատը գերազանցապես կատարեց տրված հանձնարարությունը՝ ցուցադրելով իր փայլուն վարպետությունը, որի մասին վկայում են հուշարձանի ոչ միայն ներկա վիճակը, այլև Ասողիկի վկայությունն այն մասին, որ տաճարը վերականգնումից հետո ավելի վայելչագեղ տեսք ստացավ, քան առաջ էր: Կառուցումից ի վեր իր բազմաթիվ փլուզումներից հետո Տրդատ ճարտարապետի վերակառուցածն այդպես էլ ամուր պահպանվեց մինչև մեր օրերը՝ ավելի քան 1000 տարի:

13-14-րդ դդ. հայ ճարտարապետության նշանավոր դեմքերից է Մոմիկը։ Նա Սյունյաց Օրբելյան իշխանական տան ճարտարապետն էր։ Մոմիկը միաժամանակ նաև քանդակագործ էր և նկարիչ։ Մոմիկի ուշագրավ գործերից են Սուրբ Սոֆիայի տաճարի գմբեթը, Անիի Մայր տաճարը ,Եղեգիսում կառուցված Զորաց եկեղեցին, Նորավանքի երկհարկ դամբարան-
եկեղեցին, ինքնատիպ խաչքարեր և մանրանկարներ։

Մոմիկը սիրահարվում է Սյունյաց իշխանի գեղեցիկ դստերը։ Իշխանը խոստանում է աղջկան վարպետին կնություն տալ այն պայմանով, եթե Մոմիկը կարողանա սեղմ ժամկետում մի հոյակերտ տաճար կառուցել։ Երբ վանքի շինարարությունը մոտեցել էր իր ավարտին, իշխանը իր ծառային հրամայում է ամեն գնով խոչընդոտել, որպեսզի Մոմիկը չկատարի իր պայմանը։ Ծառան գաղտնի բարձրանում է վանքի գմբեթի վրա աշխատող վարպետի մոտ, հրում և վայր գցում նրան։ Վարպետին թաղում են ընկած տեղում՝ իր կառուցած վանքի բակում, իսկ գմբեթի շինարարությունը ավարտին են հասցնում նրա աշակերտները:

Դիտելու նյութեր՝

Տրդատ ճարտարապետ

Մոմիկ ճարտարապետ

Մանուել ճարտարապետ

Ընտանեկան նախագիծ

Նախագծի անվանում՝ հայ ճարտարապետությունը

Մասնակիցներ՝ 4-5-րդ դասարանի սովորողներ

Ժամկետը՝  ապրիլի 13-19-ը

1. Ի՞նչ աշխատանք է կատարում ճարտարապետը:
2. Ճարտարապետը վերահսկում է շինարարական աշխատանքը և հետո կազմում կառույցի կարևոր հատվածների մանրակերտները։
3. Ի՞նչ հայտնի հայ ճարտարապետներ գիտեք:
4. Ալեքսանդր թամանյան-մայրաքաղաք երևան, Արթուր Թարխանյան, Սաշուր Քալաշյան-Կառուցել են ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրը
5. Ո՞ր կառույցների հեղինակն է Մոմիկ ճարտարապետը:
6. 1308 թվականի խաչքարը Նորավանքում, Արենիի եկեղեցու Աստվածամոր և մանկան պատկերը 1321թ․, Նորավանքի գավթի Աստվածամոր և Հայր Աստծո պատկերաքանդակները։
7. Ո՞ր կառույցների հեղինակն է Մանուել ճարտրապետը: Մանուելի մասին տեղեկություններ է հաղորդում Թովմա Արծրունու պատմությունը շարունակող Անանունը: Աղթամարի պալատի շինարարության առնչությամբ նա Մանուելին անվանել է «իմաստուն ճարտարապետ և հանճարեղ մարդ», իսկ տաճարի կառուցման մասին նույն պատմիչը գրում է՝
8. Ո՞ր կառույցների հեղինակն է Տրդատ ճարտարապետը: Տրդատ ճարտարապետ (950 – 1020), Բագրատունի հարստության դարաշրջանի հայ ճարտարապետ և քանդակագործ։ Շինարարություն է ծավալել հիմնականում Շիրակում։ Նրանից հետո, երբ Աշոտ Գ թագավորը 961 թ. տեղափոխեց մայրաքաղաքը Կարսից Անի, այնտեղ տեղափոխվեց նաև կաթողիկոսական աթոռը։ Տրդատը կառուցեց Անիի մայր տաճարը և կաթողիկոսարանի շենքը։ Ըստ հայ պատմիչների (Ստեփանոս Տարոնեցի և այլք) վկայության, այն բանից հետո, երբ Կոստանդնուպոլսում երկրաշարժից հետո փլվել է Սբ. Սոֆիայի մայր տաճարի գմբեթը, Տրդատն է հրավիրվում այն վերականգնելու համար։ Նա գմբեթը կառուցում է 4 մույթերի (սյուների) վրա, տալով նրան հայկական ճարտարապետական ոճ, ապա կամարի վրա հայերեն տառերով գրում է Տրդատ ։ Այդ աշխատանքներն ավարտվում են 994 թ.։
9. Անի մայրաքաղաքն ինչո՞վ է հայտնի եղել: Անիի մասին առաջին հիշատակումները թվագրվում են վաղ միջնադարին՝ 5-րդ դարին՝ որպես Կամսարական իշխանական տան ամրոցներից մեկը։ Հայ մատենագիրներից այդ մասին են վկայում Եղիշեն ու Ղազար Փարպեցին։ Ավատատիրական հարաբերությունների սկզբնավորման շրջանում Մեծ Հայքը գտնվում էր Արշակունիների թագավորության ներքո։ Արաբական տիրապետության ընթացքում՝ 9-րդ դարի սկզբին, Հայոց իշխան Աշոտ Բագրատունի Մսակերը 790-826 Կամսարականներից գնել է Արշարունիք և Շիրակ գավառները՝ Անի ամրոցով։
10. Ձեր թաղամասում ի՞նչ ճարտարապետական կառույցներ կան: Նկարիր և պատմիր այդ կառույցների մասին:

Աշխատանքներները ներկայացվում են  տեսանյութերի, ֆոտոշարքերի միջոցով:

Hello my friend, how are you? I would like to tell you about the South School. First, let me introduce myself. My name is Fred. I am 10 years old. Now let me tell you about my school. The South School is very beautiful. It is very bright here. Welcome to soutg school best wishes from the South School.